De Programmabegroting 2019 is een eerste uitwerking van het coalitieakkoord 'Utrecht, Ruimte voor iedereen'. We willen dat Utrecht een stad is waar gezond stedelijk leven in de praktijk wordt gebracht. Een stad waar iedereen gelijke kansen heeft. Waar kinderen hun talenten kunnen ontwikkelen en waar mensen worden opgeleid of omgeschoold voor de banen van de toekomst. Een stad die aantrekkelijk en bereikbaar is en blijft, met voldoende betaalbare woningen in een gezonde leefomgeving. Utrecht is van iedereen en samen maken we de stad.

In de Programmabegroting staat wat we willen bereiken, wat we gaan doen en hoe we op de effectuering daarvan sturen. Een aantal ambities van het coalitieakkoord worden direct vertaald in indicatoren zoals bijvoorbeeld de verhoging van de waardering van bewoners voor de openbare ruimte en het niet laten groeien van het autogebruik. Op andere onderwerpen laten we zien wat we van plan zijn; voorbeelden zijn de totstandkoming van een nieuwe Parkeernota, het onderzoek naar de behoefte aan een extra zwembad en het stadsakkoord Wonen. We gaan steeds meer sturen vanuit publieke waarden en richten ons op de opgaven in de stad. De Programmabegroting is opgebouwd in programma’s, maar de samenhang tussen de programma’s en opgaven is minstens zo belangrijk voor het werken aan een gezonde stedelijke ontwikkeling van Utrecht.

In de komende Voorjaarsnota bouwen we de begroting nog meer volgens de nieuwe opgaven op. In deze inleiding rapporteren we wat we doen in de programma’s, waarbij we de opbouw van het coalitieakkoord volgen.

Het Utrechtse begrotingsbeleid is solide: de meerjarenraming is sluitend. Conform het coalitieakkoord worden de toeristenbelasting, de parkeerbelasting en de brug- en havengelden voor brandstofvaartuigen verhoogd. De OZB, de overige belastingen en de brug- en havengelden voor elektrische vaartuigen worden – behalve met de inflatie – niet verhoogd. De afvalstoffenheffing wordt met minder dan de inflatie verhoogd en de rioolbelasting blijft gelijk.  Dat is voldoende om deze kosten te dekken. De extra inkomsten uit de groei (Algemene uitkering en OZB) zijn gekoppeld aan de extra uitgaven die nodig zijn om te sturen op een gezonde stedelijke ontwikkeling van de stad. De financiële risico’s zijn gedekt.

Samen met inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en vrijwilligers in de stad en regio maken we van Utrecht een plaats voor iedereen. Een plaats waar iedereen gelijke kansen heeft om zijn of haar talenten te ontwikkelen en waar mensen die het moeilijk hebben de steun krijgen die ze nodig hebben.

Onderwijs, jeugd en talentontwikkeling
Gelijke kansen om talenten te ontwikkelen beginnen met een goede start in de opvoeding en met goed en passend onderwijs. We zetten in op het zoveel mogelijk voorkomen of inlopen van taalachterstanden. We bevorderen brede talentontwikkeling en een soepele overgang tussen de verschillende fases van de schoolloopbaan, zodat iedereen de opleiding kan volgen die bij zijn/haar capaciteiten past.
Samen met partners in het onderwijs en bedrijfsleven werken we aan een goede aansluiting van verschillende onderwijsniveaus en aan voldoende stageplekken, met name voor (V)MBO’ers. Zodat opleidingen beter aansluiten op de arbeidsmarkt en mensen aan het werk kunnen in banen waar vraag naar is.

Het beleid op de vorming van Integrale Kind Centra en het terugbrengen van het aantal thuiszitters zetten we voort. We maken nieuwe afspraken met de schoolbesturen primair onderwijs over de aanpak van onderwijsachterstanden, mede op basis van het nieuwe rijksbeleid onderwijsachterstanden.
Een plan om het groeiende tekort aan leraren aan te pakken werken we samen met onze partners uit als onderdeel van Utrechtse Onderwijsagenda. We blijven in nauw overleg met besturen van primair én voortgezet onderwijs werken aan het bieden van voldoende onderwijshuisvesting.

Kinderen in Utrecht moeten gezond en veilig kunnen opgroeien en hun talenten ontdekken en ontwikkelen. Komend jaar sturen we op de kwaliteit, beschikbaarheid en betaalbaarheid van hulp en begeleiding aan jongeren. We werken hierbij nauw samen met ouders, kinderen, jongeren en partijen in de stad. We versterken de ‘beweging naar voren’ en leggen een stevige sociale basis. Daarin krijgen preventie en het bieden van hulp en ondersteuning dichtbij én op maat van de jongere prioriteit. Uitgangspunt is dat de jongere en het gezin zoveel mogelijk zelf de regie voeren op de hulp die zij krijgen.

De basiszorg voor jeugd en gezin door buurtteams wordt voortgezet. We benutten de kennis en kunde die ze de afgelopen vier jaar hebben opgebouwd in het ondersteunen van gezinnen, jongeren en kinderen. Ze doen dit samen met partners in de buurt en geven veel aandacht aan maatwerk per individu, gezin, school en buurt.

In 2020 start een nieuwe contractperiode voor vrijwel alle vormen van aanvullende jeugdhulp in Utrecht. De uitvraag is in 2019. We bouwen mede voort op de basis die afgelopen jaren samen met onze partners voor de transformatie is gelegd en de leerervaringen die daarbij zijn opgedaan. Vanaf 2020 organiseren we de aanvullende zorg voor jeugd zoveel mogelijk buurtgericht. We stellen daarbij duidelijke randvoorwaarden. Zo onderzoeken we of de overgang 18 + en 18 – soepeler kan verlopen, zoeken we aansluiting bij het initiatiefvoorstel ‘Jongeren onder dak’ en hebben we aandacht voor het voorkomen van vroegtijdig schoolverlaten en voldoende begeleiding van zwerfjongeren.   

Economie, vestigingsklimaat en arbeidsmarkt
Het aantal banen in Utrecht groeit en het aantal werkzoekenden daalt. Niet iedereen profiteert van de toename van het aantal banen en de stijging van inkomens en bestedingen. Samen met betrokken partners in het onderwijs, bedrijven en andere overheden benutten we de kansen die arbeidsmarkt, vestigings- en investeringsklimaat bieden om dit te verbeteren. Ook starten we met een regionaal investeringsplatform om het netwerk van bedrijven in de stad en regio te versterken.

Er is een steeds grotere groep mensen die niet de kennis en (digitale en ICT) vaardigheden heeft die nodig zijn voor het veranderende werk in de toekomst. Om de aansluiting tussen opleiding en werk te vergroten en om omscholing naar banen van de toekomst mogelijk te maken, werken we samen met partners in het bedrijfsleven en het onderwijs. De eerder genoemde aansluiting tussen (V)MBO en arbeidsmarkt is een voorbeeld. We streven er onder andere naar te kunnen voldoen aan de grote vraag naar vakmensen in de zorg, bouw en techniek en het onderwijs. Daarom richten we het Fonds Mismatch Arbeidsmarkt in. Hierbij hebben we ook aandacht voor de groep kwetsbare mensen voor wie een stap richting betaald werk (nog) te groot is.

Cultuur en evenementen
Utrecht bruist en de aantrekkelijkheid van de stad groeit. Daarin is cultuur één van de factoren die de aantrekkelijkheid en identiteit van onze stad bepalen, zowel voor inwoners als bezoekers. Het cultuurbudget groeit daarom mee met de groei van de stad. In 2019 wordt dit bedrag voor cultuur ingezet voor een pilot met een regeling voor talentvolle makers om de stap van incidentele naar structurele subsidie te kunnen overbruggen. Uit creatieve broedplaatsen komen vaak vernieuwende ideeën op het gebied van social design en technologische vernieuwing.

In 2019 presenteren we de Visie 2020-2030 voor cultuur. We onderzoeken de mogelijkheden van de vorming van een culturele stedelijke regio met de stad Amersfoort en tussenliggende gemeentes. Het advies van de Raad voor Cultuur over de stedelijke regio’s wordt voorjaar 2019 verwacht en is mede bepalend voor de vervolgstappen.

In de huidige Cultuurnotaperiode 2017 – 2020 werken we aan de culturele metropool, met een breed en gevarieerd cultuuraanbod. Dit betekent enerzijds het aanbod van onderscheidende (inter)nationaal opererende instellingen (TivoliVredenburg, het Centraal Museum, de Stadsschouwburg, BAK) en anderzijds het ondersteunen van evenementen die bezoekers van binnen en buiten de stad aantrekken, zoals Festival Oude Muziek, het Nederlandse Filmfestival, Le Guess Who? en vele andere evenementen die Utrecht zo levendig maken. Op korte termijn starten we met een onderzoek naar een jongerencultuurhuis in Overvecht.  

De basis van het cultuurbeleid is de meerjarige ondersteuning van 61 instellingen. Via incidentele projectsubsidies investeren we in innovatie en de dynamiek van de sector via de twee programmalijnen ‘Ruimte voor talentvolle makers’ en ‘Cultuur voor iedereen’. Binnen ‘Ruimte voor talentvolle makers’ zoeken we manieren om het talent in de stad fysieke, artistieke en financiële ruimte te bieden.
Met de programmalijn ‘Cultuur voor iedereen’ stimuleren we de sector om zich met interessant en eigentijds aanbod te richten op een zo divers mogelijk samengesteld publiek. De toepassing van de Code Culturele Diversiteit is daarbij de leidraad.

Steeds meer mensen kiezen Utrecht als toeristische bestemming. Dit zorgt voor meer banen en we investeren een deel van de extra opbrengsten uit de toeristenbelasting in het voortzetten van het evenementenfonds en de mogelijke organisatie van La Vuelta in 2020. Bij evenementen streven we naar voorkomen van overlast en werken we aan spreiding over locaties en wijken. In de omgevingsvisie Binnenstad hebben we aandacht voor zowel de levendigheid als de leefbaarheid voor bewoners en bezoekers.

Activering, inkomen en aanpak van armoede
De arbeidsmarkt trekt aan en de werkloosheid daalt. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht een daling van het aantal bijstandsuitkeringen in 2019. Het aantal mensen met een bijstandsuitkering zal in 2019 landelijk afnemen met 2,4%. Als we uitgaan van de positieve landelijke CPB prognose en daarnaast onze ambitie op extra uitstroom van bijstandsgerechtigden richting werk, is de verwachting dat we in Utrecht uitkomen op circa 9.800 huishoudens met een bijstandsuitkering eind 2019. In bepaalde sectoren neemt het tekort aan personeel toe.

Tegelijk zien we dat het aantal mensen met schulden en het beroep op de armoederegelingen toeneemt en dat mensen met een arbeidsbeperking nog steeds niet dezelfde kansen hebben. Ook zien we dat de groep die ondersteuning nodig heeft, gevarieerder wordt en dat de minder kansrijke werkzoekenden nog niet profiteren van de aantrekkende arbeidsmarkt. Naast maatregelen op het gebied van economie en onderwijs voeren we onderstaande acties uit om mensen in staat te stellen regie te nemen.

De komende jaren versterken we de aanpak van armoede. In de nota armoede en schulden staat hoe we eraan werken om te zorgen dat alle inwoners kunnen rondkomen, meedoen en schulden kunnen voorkomen. We werken regionaal samen om zoveel mogelijk mensen met een arbeidsbeperking naar betaald werk of activering te begeleiden.

Verder werken we onverminderd door aan het doel dat de gemeentelijke organisatie de spiegel van de stad wordt. Voor groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt die niet onder de landelijke banenafspraak vallen, formuleren we een Utrechtse ambitie. We onderzoeken hoe we meer kunnen doen om voor deze mensen banen in onze gemeentelijke organisatie te realiseren.

Iedereen kan meedoen
In Utrecht is plaats voor iedereen. We vinden het belangrijk dat mensen met diverse herkomst, sociaal-economische status, opleidingsniveau, handicap of beperking, geaardheid of geloofsovertuiging elkaar blijven zien en ontmoeten. Samen met alle betrokken partijen in de stad, bewoners met en zonder beperking, maatschappelijke organisaties en bedrijven maken we een plan van aanpak om te zorgen dat we het VN-verdrag voor mensen met een handicap kunnen naleven. We zetten onze Regenboogagenda in een vernieuwde vorm voort. Ook gaan we door met het huidige beleid voor de opvang van ongedocumenteerden (bed, bad, brood en begeleiding), in samenhang met de landelijke ontwikkelingen op het gebied van LVV’s (landelijke vreemdelingen voorziening).

Om te zorgen dat iedereen kan meedoen en de mogelijkheden krijgt om zijn talenten en kwaliteiten te ontwikkelen, investeren we ook in basisvoorzieningen die volwassenen, jongeren en kinderen helpen stevig in het leven te staan. Inwoners met een zorgvraag of probleem krijgen laagdrempelige en bereikbare zorg en ondersteuning, die rekening houdt met de eigen mogelijkheden van inwoners. Daarmee wordt hun zelfregie en veerkracht versterkt, mogelijk met hulp van medebewoners en vrijwilligers. Ook het versterken van de buurtgerichte samenwerking tussen de professionals, het sociale netwerk en de vrijwilligers draagt hieraan bij. Hierover maken we afspraken in ‘buurtpacten’.

Gezonde samenleving: sport, welzijn, gezondheid en zorg
In Utrecht werken we aan mogelijk maken van gezond leven voor iedereen. Iedereen kan een bijdrage leveren aan gezondheid en veerkracht of deze beïnvloeden. Samenwerking met onze partners en inwoners is belangrijk om te weten wat er speelt in de stad, wat er nodig is en waar de gemeente een zinvolle bijdrage kan leveren. In 2019 ligt de focus in de buurten en wijken, waarbij partners als sportverenigingen, scholen en horeca nog slimmer kunnen samenwerken om een gezonde leefstijl voor iedereen te bevorderen. Bijvoorbeeld door goede voorbeelden en praktijkkennis over veel voorkomende vraagstukken in de netwerken uit te wisselen en er op buurt- en wijkniveau van te leren.

We starten met het sluiten van buurtpacten tussen de belangrijke partners in de buurt. Hiermee versterken we de samenwerking tussen buurtteam, sociaal makelaars, huisartsen, aanvullende zorg, bewonersinitiatieven en sleutelfiguren. Zo werken we aan het vergroten van veerkracht en zelfregie van mensen. We gaan door met het plan van aanpak om eenzaamheid en sociaal isolement tegen te gaan.

Gezondheid wordt sterk beïnvloed door omgevingsfactoren. Om de gezondheidsverschillen tussen wijken te verkleinen, krijgt gezondheid een centrale plek in alle opgaven waar we samen met de stad aan werken, zowel in het sociale als het fysieke domein. We zitten in de wijk, de stad, de regio en internationaal aan tafel. We werken aan een nieuwe nota volksgezondheidsbeleid en een gezondheidspact, waarin we ook de uitkomsten van het landelijke preventieakkoord meenemen.

We voeren de wettelijke taken, zoals de Jeugdgezondheidszorg, de Inspectie Kinderopvang, de Volksgezondheidsmonitor Utrecht en de zorg voor kwetsbare inwoners uit. Daarnaast richten we ons op de volgende thema’s: Gezond en veilig opgroeien, Gezondheidsvaardigheden en een gezonde leefstijl, gezonde leefomgeving, Gezonde en duurzame voedselomgeving en Gezond rondkomen.

Utrecht is een stad van betrokken inwoners. De vrijwillige inzet is nu al hoog. In het licht van onze opgave om de sociale basis in de stad verder te versterken is het onze ambitie om de vrijwillige inzet de komende jaren te behouden en nog te laten groeien. Daartoe vragen wij de Vrijwilligerscentrale om in 2019 samen met andere organisaties een wervingscampagne op te zetten en uit te voeren.   

We gaan door met het sturen op efficiënt gebruik van de sportaccommodaties door sportverenigingen en in de daluren door buurtinitiatieven en scholen. Het aantal sportaccommodaties moet meegroeien met de stad en we investeren in een verbetering en uitbreiding van de sportaccommodaties. Ook onderzoeken we of, hoe en waar er een extra zwembad in Utrecht moet komen.

Samen met Sport Utrecht, de nieuwe stedelijke sportorganisatie die zowel de georganiseerde als de anders- en ongeorganiseerde sportaanbieders betrekt bij de ontwikkeling en uitvoering van het sportbeleid, zorgen we voor een kwalitatief hoogwaardig, laagdrempelig en betaalbaar sportaanbod voor alle inwoners van Utrecht. Daarbij hebben we aandacht voor de plek van de sportvereniging binnen de sociale basis en het versterken van het pedagogisch sportklimaat.

We willen in 2019 een aantal aansprekende sportevenementen naar Utrecht halen en benutten kansen om bij de organisatie de aandacht voor topsport te combineren met aandacht voor breedtesport. We onderzoeken de mogelijkheid voor een roeibaan in Rijnenburg in samenhang met de aanleg van het energielandschap.

Veiligheid
Samen met bewoners, ondernemers, instellingen en organisaties en andere veiligheidspartners werken we aan een stad waar mensen veilig zijn en zich veilig voelen. Een stad waar iedereen prettig kan wonen en verblijven. De gemeente heeft daarbij de regie, maar de verantwoordelijkheid dragen we samen. Initiatieven van bewoners stimuleren en faciliteren we.

In het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018 (IVP) staan de volgende doelen die de gemeente nastreeft: een afname van criminaliteit; toename van het veiligheidsgevoel; het voorkomen en bestrijden van incidenten en verstoringen van de openbare orde. We streven naar een integrale aanpak om te komen tot veiligheid, waarbij partners hun verantwoordelijkheid nemen en beleid en uitvoering naadloos op elkaar aansluiten. We werken volgens een delictgerichte, gebiedsgerichte en persoonsgerichte aanpak. Onze prioriteiten zijn de High Impact Crimes en jeugdoverlast en –criminaliteit.

2018 was het laatste jaar van het huidige IVP. We blijven stevig inzetten op veiligheidsbeleid. De raad krijgt aan het einde van 2018 een voorstel voor het nieuwe IVP aangeboden voor de jaren 2019 t/m 2022. Bij de Voorjaarsnota 2019 zullen eventuele wijzigingen naar aanleiding van het nieuwe IVP worden verwerkt.

De afgelopen jaren hebben we vooral gestuurd op basis van de criminaliteitscijfers van de politie en de meldingen bij de gemeente. Hoewel de criminaliteitscijfers jaar na jaar positiever worden, wordt steeds duidelijker dat deze criminaliteitscijfers slechts een deel van de werkelijkheid laten zien. Dat blijkt onder andere uit het feit dat het veiligheidsgevoel niet toeneemt. Mensen hebben de neiging zich terug te trekken in hun eigen wereld. Verdraagzaamheid staat onder druk waardoor een voedingsbodem ontstaat voor gevoelens van onbehagen en polarisatie.

We krijgen meer zicht op de tot nu toe grotendeels onzichtbare criminele activiteiten en onderliggende structuren die onze samenleving ondermijnen. We zien dat achter veel geweldsincidenten een netwerk of structuur van criminele ondermijnende activiteiten schuil gaat. Het combineren van bestaande werkwijzen met een vernieuwende aanpak van ondermijning leidt tot een integrale en effectievere aanpak. Die vernieuwende aanpak bestaat onder andere uit het verkrijgen van een beter inzicht in ongewenste hardnekkige symptomen en patronen en het op basis van dat inzicht toepassen van bestuursrecht, strafrecht en fiscaal recht door de samenwerkingspartners op de meer onzichtbare vormen van criminaliteit.

Vanwege de bovengenoemde gebeurtenissen en ontwikkelingen zijn in de diverse Voorjaarsnota's incidenteel middelen beschikbaar gesteld voor de thema’s; tegengaan van polarisatie en radicalisering in het teken van Utrecht zijn we samen; aanpak ondermijnende criminaliteit en uitbreiding onderzoeken Wet Bibob; flexibele inzet voor gebiedsgerichte aanpak van criminaliteit en preparatie van de crisisbeheersingsorganisatie met het oog op terrorismedreiging.

We willen de groei van de stad benutten om een kwaliteitsimpuls en gezond stedelijk leven voor iedereen te realiseren. Dit doen we onder andere door te investeren in duurzame vormen van vervoer, (maatschappelijke) voorzieningen voor inwoners, nieuwe energie, een aantrekkelijke openbare ruimte en het openbaar vervoer. Ook gaan we er alles aan doen om te zorgen voor meer betaalbare woningen en willen we fietsstad nummer 1 van de wereld worden.

Ruimtelijke ontwikkeling en wonen

Tot het jaar 2040 groeit Utrecht met zo’n 80.000 inwoners naar 430.000 Utrechters. We moeten keuzes maken om de beschikbare ruimte in de stad eerlijk en duurzaam te verdelen en tegelijk de historie van de stad te koesteren.We willen de toenemende mobiliteit in goede banen leiden, de energietransitie aanjagen en we werken aan behoud van voldoende groen en voorzieningen in de stad en een voor iedereen toegankelijke woningmarkt.

In het MeerjarenPerspectief Stedelijke Ontwikkeling (MPSO) staan alle ruimtelijke ontwikkelingsprojecten in de hele stad: woningbouw-, commercieel vastgoed- en openbare ruimteprojecten. We schetsen een beeld van de verschillende gemeentelijke grondexploitatieprojecten en de stand van zaken van de Investeringsimpuls Ruimtelijke Strategie. De start van de uitvoering van grote binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen zoals Merwedekanaalzone, Cartesiusdriehoek, Wisselspoor en Kruisvaartkade nadert.

We sluiten begin 2019 samen met partners in de stad (zoals ontwikkelaars, beleggers, corporaties en vertegenwoordigers van huurders en kopers) een Stadsakkoord Wonen. Daarin maken we gezamenlijke afspraken over het verhogen van het tempo, een forse inhaalslag in het middenhuursegment, het op peil brengen van de sociale woningvoorraad, het bevorderen van doorstroming op de woningmarkt en toevoegen van duurzame en stedenbouwkundige kwaliteit. Ook de prestatieafspraken met de woningcorporaties maken hier deel van uit.

Gekoppeld aan het Stadsakkoord stellen we een nieuwe woonvisie vast, waarin beschikbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid centraal staan. Een meer evenwichtige verdeling van woningen in verschillende typen en prijscategorieën in de stad is hierbij belangrijk, om zo te werken aan gemengde wijken. Naar verwachting start 2019 de renovatie van ruim 1.200 woningen en de bouw van ongeveer 5.300 nieuwe woningen. We zetten het Actieplan Studentenhuisvesting voort en gaan verder met de aanpak van huisjesmelkers”

Het Rijk is de Omgevingswet met nadere regelgeving aan het invullen. We ronden in 2019 de omgevingsvisie 1.0 af en brengen de omgevingsvisies Vleuten-De Meern en Lunetten in de raad voor vaststelling. We gaan aan de slag met de basis voor een stadsbreed omgevingsplan aan de hand van het bestemmingsplan Veldhuizen dat door de Crisis- en herstelwet mogelijk is gemaakt.

We gaan herbestemmingsprofielen opstellen voor leegkomende kerkgebouwen, in lijn met de Utrechtse visie religieus Erfgoed.

Mobiliteit
Steeds meer mensen wonen en werken graag in en rond Utrecht en het aantal bezoekers aan de stad blijft toenemen. De stad wordt steeds drukker en aandacht voor leefbaarheid blijft belangrijk. Als belangrijk onderdeel van 'gezonde groei voor iedereen', kiezen we daarom primair voor meer ruimte voor fietsen, lopen en openbaar vervoer. Deze vervoersmiddelen zijn gezond, milieuvriendelijk en ruimte–efficiënt en zijn daarom een voorwaarde voor een gezonde en een aantrekkelijke stedelijke ontwikkeling van de stad. Ook zorgen we voor betere en veiliger oversteekbaarheid en zoveel mogelijk groen licht voor voetgangers en fietsers bij verkeerslichten.

De omslag naar een duurzaam mobiliteitssysteem maken we samen met andere overheden, ondernemers en bewoners van de stad. Hierbij moeten de behoeften van gebruikers van de openbare ruimte in evenwicht zijn en moet Utrecht een aantrekkelijke en bereikbare stad blijven. Overigens kunnen deze behoeften per gebied verschillen. Bij het ontwikkelen van nieuwe gebieden kijken we met marktpartijen naar slimme combinaties om het opzetten van nieuwe mobiliteitsdiensten met bijvoorbeeld deelauto’s en mobiliteitsabonnementen voor bewoners mogelijk te maken.

De maatregelen waarmee Utrecht invulling geeft aan Slimme Routes, Slim Regelen en Slim Bestemmen
(SRSRSB), komen samen in het programma Bereikbaarheid. Het gaat om grote infrastructurele projecten – nieuwe infrastructuur, herinrichtingen (bijvoorbeeld de NRU, Westelijke Stadsboulevard en de Socrateslaan), maar ook vele kleinere maatregelen die worden uitgevoerd via de in 2015 vastgestelde actieplannen rond de thema’s Voetganger, Fiets, Verkeersveiligheid, Mobiliteitsmanagement en Goederenvervoer. Over het verloop van projecten wordt de gemeenteraad geïnformeerd via het Meerjaren Perspectief Bereikbaarheid.

Energie(transitie) en circulaire economie
Utrecht wil koploper zijn als het gaat om de verandering naar een duurzame energievoorziening en economie. Om Utrecht circulair te maken ontwikkelen we nieuwe uitgangspunten en eisen voor energietransitie en duurzaamheid en circulair bouwen in projecten, tenders, aanbestedingen en beleid. De focus ligt op de speerpunten bouwen en demonteren, inkoop en afval en grondstoffen.

Met het programma Utrechtse Energie zetten we de stap naar opschaling van de energietransitie.
Van 8.000 woningen in Overvecht-Noord naar 40.000 woningen in 2030 in verschillende gebieden in de stad. Van 100% gasgestookte stadsverwarming naar 100% duurzame voeding van de stadsverwarming in 2030 en van inzet op met name zonne-energie naar inzet op allerlei vormen van duurzame opwekking, zoals geothermie, restwarmte, zon en wind. Uiterlijk in 2021 weten we voor de wijken die in 2030 van het aardgas af gaan wat het alternatief is. Ook bieden we dan voor de andere wijken een doorkijk naar wanneer die van het aardgas af gaan en wat het alternatief naar verwachting wordt. De raad stelt de warmtetransitievisie per wijk vast.

Om in 2030 in Utrecht 40.000 woningen af te hebben gesloten van aardgas sluiten we een stadsakkoord.  Hierin maken we afspraken met maatschappelijke organisaties, marktpartijen, bedrijven en corporaties over hoe we deze opgave stapsgewijs realiseren. Hierbij is het uitgangspunt dat de overstap voor iedereen haalbaar en betaalbaar is.

We ondersteunen en leren van circulaire initiatieven zoals het Hof van Cartesius. We doen ervaring op bij gebiedsontwikkelingen, tenders, inkooptrajecten en pilots in de eigen organisatie. We verbreden circulair naar energie (aardgasloos), gezonde stad (slimme en schone bouwlogistiek), klimaatbestendigheid, wonen, economie en het verduurzamen van het Utrechtse vastgoed.

Wij geven met onze eigen circulaire (ver)bouw en inkoop het goede voorbeeld en werken samen met de Alliantie Cirkelregio en ketenpartners, kennisinstellingen en andere partijen uit de stad en regio. We werken aan schone lucht door onder andere verder in te zetten op emissieloos vervoer. We hebben aandacht voor het verbeteren van de akoestische kwaliteit van de leefomgeving door maatregelen uit het te actualiseren Actieplan Geluid uit te voeren en aanvullende maatregelen zoals het aanleggen van stiller asfalt uit te voeren.

Gezonde leefomgeving
De openbare ruimte en het groen zijn van groot belang voor gezond stedelijk leven in de stad. De groei van het aantal inwoners zal leiden tot een intensiever gebruik van de beschikbare openbare ruimte. Voor de werkzaamheden op het gebied van het beheer en onderhoud van de openbare ruimte groeien de budgetten mee, waardoor het kwaliteitsniveau van de openbare ruimte op het huidige peil blijft. Ook pakken we zwerfvuil aan. In 2019 is er een aantal groot onderhoud projecten gepland die zijn afgestemd met projecten in de wijken en in andere programma’s. Zo maken we werk met werk, gaan straten maar een keer open en besparen we kosten in de uitvoering.

We streven naar een klimaatbestendige openbare ruimte en dit krijgt een plek in het in 2019 op te stellen integraal Plan gemeentelijke watertaken Utrecht 2020-2023. Bij het vervangen en verbeteren van riolering passen we deze zo aan dat we daarmee het risico op wateroverlast verminderen. In 2019 ligt de prioriteit op de aanleg van het nieuwe hemelwaterriool in Lombok (J.P. Coenstraat en omgeving) en de start van de aanleg in de Zeeheldenbuurt. Ook gaan we in 2019 verder met het verbeteren van de waterhuishouding in het Niftarlakeplantsoen in Zuilen.

Met de actualisatie van het Groenstructuurplan 2017-2030 zetten we in op de gezonde stedelijke ontwikkeling van de stad, waarbij de ontwikkeling van groen gelijke tred houdt met de groei van de stad. Groen is belangrijk om de stad leefbaar te houden en weerbaarder te maken voor de gevolgen van klimaatverandering. Het doel van het Groenstructuurplan is een samenhangend netwerk van toegankelijke parken en groengebieden in en om onze stad waar iedereen kan verblijven en recreëren. We creëren we groene ommetjes die wijk en buurtparken verbinden. We werken onder andere aan parkzones langs het Amsterdam Rijnkanaal, gaan we verder met de realisatie van de aanpak van het Nifterlakeplantsoen en ronden we het wandelpad naar Fort Lunetten 2 af.

Waar nodig maken we de openbare ruimte aantrekkelijker en veiliger, zodat kinderen veilig buiten kunnen spelen en jong en oud prettig kunnen wandelen door de buurt. Samen met scholen kijken we waar we mogelijkheden om te sporten en bewegen rond de school kunnen verbeteren.
Bij plannen voor de (her)inrichting van de openbare ruimte kijken we naar de mogelijkheden die dit biedt voor ongeorganiseerd sporten als hardlopen, fietsen en skaten. Bijvoorbeeld in parken en bij wandel- en fietsroutes, maar ook door samenwerking tussen sportverenigingen en initiatieven van bewoners.

Vergroening en verbindingen tussen groen en het verhogen van de kwaliteit van het groen zijn belangrijk in de stad. Bewonersinitiatieven en zelfbeheer van groen kunnen hieraan een impuls geven. Omdat zelfbeheer de meeste kans van slagen heeft als het initiatief hiervoor bij de bewoners zelf vandaan komt brengen we de mogelijkheden voor zelfbeheer van groen nadrukkelijker onder de aandacht.
We willen de betrokkenheid van bewoners, ondernemers en bezoekers bij het schoonhouden van de openbare ruimte te vergroten. Zo gaan we bijvoorbeeld met scholen en winkeliers in Vleuten – De Meern in gesprek om mogelijkheden te onderzoeken om een snoeproute tussen de scholen en de winkels gezamenlijk aan te pakken.

We gaan door met onze inzet om afval naast containers terug te dringen. We voeren ‘Het Nieuwe Inzamelen’ in de buurt Wittevrouwen en de wijk Noordwest in. Vanaf 1 januari 2019 legen we alle ondergrondse containers in Utrecht met behulp van vulgraad sensoren (dynamisch inzamelen). Dit betekent dat containers geleegd worden wanneer deze voor 80% vol zitten. Daarnaast blijven we het scheiden van groente-fruit-tuin (gft) afval promoten en kijken we tegelijk hoe we het inzamelen hiervan kunnen verbeteren in de hele stad.

Wij koesteren de kracht van iedereen in de stad en willen initiatieven stimuleren en versterken. We zoeken nieuwe vormen om mensen te betrekken bij de stad. De belevingswereld en taal van alle inwoners staat hierbij centraal.

Ruimte voor initiatieven en participatie
Meepraten begint in de buurt. Om zoveel mogelijk Utrechters te laten meepraten en waar mogelijk meebeslissen over wat hen raakt, zoeken we hen op. Ook degenen die dat niet snel uit zichzelf doen, zodat we hun kennis en ervaring met de buurt kunnen benutten.

In 2019 komen we met een plan om wijkparticipatie te vernieuwen. Daarbij kijken we ook naar de rol van wijkraden en naar digitale vormen van participatie. We zijn duidelijk over randvoorwaarden, financiële mogelijkheden en besluitvorming. We maken onze beleids- en beheerinstrumenten flexibeler om initiatieven met maatschappelijke waarden langer te kunnen laten doorgaan. We starten met een groene golf team. Dat zijn medewerkers die initiatiefnemers gaan helpen om makkelijker de weg binnen de gemeente te vinden.

Aandacht voor de buurt
We verbreden de versnellingsaanpak in Overvecht naar een meer integrale programmatische aanpak. We zetten de gebiedsgerichte aanpak van de Kanaalstraat en Amsterdamsestraatweg voort. In samenhang met de omgevingsvisie Binnenstad doen we in 2019 voorstellen voor horeca, terrasprecario, evenementen, veiligheid, handhaving, toeristische verhuur en verkeer.

Open gemeente
We willen onze inwoners en ondernemers een eenduidige werkwijze, een helder serviceniveau en kwaliteit in onze dienstverlening bieden. De dienstverlening moet toegankelijk en bereikbaar zijn. De informatie is eenvoudig, actueel, makkelijk vindbaar via diverse kanalen en geschreven in begrijpelijke taal.

Als open en transparante organisatie streven we naar “openbaarheid van informatie, tenzij” als leidend principe. We gaan werken met ethische impact assessments ten behoeve van privacyvraagstukken. Bij het proactief ontsluiten van open datasets in de gemeentelijke organisatie ligt de nadruk op ‘vraaggerichte open data’. Open data worden ingezet als middel om nieuwe inzichten en oplossingen te genereren voor een concreet vraagstuk.

In 2019 brengen we in kaart wat er binnen de organisatie nog meer nodig is om te voldoen aan de uitgangspunten van de Wet Open Overheid. We onderzoeken welke andere categorieën van Utrechtse informatie openbaar te maken zijn en verbeteren de informatiehuishouding, waardoor het publiceren van informatie sneller en laagdrempeliger wordt.

Het gemeentelijk vastgoed wordt gericht ingezet om de fysieke en maatschappelijke opgaven van een groeiende stad mogelijk te maken en accommodaties groeien mee met de stad. In 2019 actualiseren wij het gemeentelijk vastgoedbeleid, waarbij de maatschappelijke meerwaarde centraal staat. We nemen de vraag naar huisvesting van maatschappelijke initiatieven en broedplaatsen mee. Wij sturen op een optimale benutting van de accommodaties door het stimuleren van zoveel mogelijk medegebruik.

De ambitie is om het gemeentelijk vastgoed geheel energieneutraal in 2040 te maken. Het verduurzamen van het kernvastgoed vraagt om een vierjarige cyclische aanpak. Er wordt maximaal ingezet op de afname van het energiegebruik en op de opwekking van duurzame energie op en om de gebouwen.