De uitvoering van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), inclusief het Rijksvaccinatieprogramma, is een wettelijke taak waarmee wij bijdragen aan de gezonde ontwikkeling en het veilig opgroeien van de kinderen in Utrecht en het voorkomen van infectieziekten.

Utrecht werkt aan een stad waar kinderen gelijke kansen krijgen op een gezonde start en gezond en veilig kunnen opgroeien. Waar kinderen kunnen meedoen en zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen. Want ieder kind heeft het recht om op te groeien in een veilige en stimulerende omgeving die een optimale ontwikkeling mogelijk maakt. Gezond opgroeien is niet voor elk kind vanzelfsprekend. Daarom werken wij samen met partners in de stad als buurtteams, scholen en huisartsen om gezondheidsverschillen te verkleinen. Hierbij zien we vier opgaven.

1. Een gezonde start voor alle kinderen in Utrecht
We werken aan een gezonde start voor alle kinderen in Utrecht. Daarbij sluiten we aan op ontwikkelingen van het landelijke actieprogramma Kansrijke Start van het ministerie van VWS, dat in de zomer van 2018 is verschenen. We versterken de samenwerking tussen partners in de geboortezorgketen, zoals verloskundigen en kraamzorg. In dialoog met ouders voeren wij de wettelijke Jeugdgezondheidszorgtaken uit. De JGZ is er voor alle kinderen. We nemen de hielprik af, doen een gehoorscreening bij pasgeborenen en signaleren afwijkingen in de groei en ontwikkeling van kinderen, zoals heup of hartproblemen en problemen met zien of horen. Dat maakt tijdig ingrijpen mogelijk. De meeste Utrechtse kinderen zijn gevaccineerd, maar de afgelopen twee jaar zijn, net als in de rest van Nederland, alle vaccinatiepercentages voor alle leeftijdsgroepen gedaald. Landelijk beraden partijen zich over welke maatregelen genomen kunnen worden om de vaccinatiegraad te verhogen. Naast maatregelen in de communicatiesfeer wordt onder meer gedacht aan een meer individuele werkwijze bij het aanbieden van vaccinaties aan schoolkinderen. Het zal meer inspanningen van de JGZ vragen om het gesprek aan te gaan met ouders die vragen hebben of twijfelen of zij hun kind willen laten vaccineren. Ook een andere werkwijze zal tijdrovender zijn.

Wij monitoren de groei en de ontwikkeling van (groepen) kinderen en hebben hiermee een preventieve en signalerende rol in het Utrechtse Stelsel Zorg voor jeugd. Dit filmpje van GGD GHOR Nederland licht de rol van de JGZ toe. Wij zorgen ervoor dat de JGZ een zichtbare, toegankelijke en laagdrempelige organisatie is, waar gezinnen met alle vragen over gezondheid, ontwikkeling en opvoeding terecht kunnen. Wij geven voorlichting en advies. We sluiten daarbij aan bij de vragen en behoeften van ouders en jeugdigen. Wij normaliseren en de-medicaliseren vragen die (aanstaande) ouders of kinderen hebben. Wij geven op tijd en in overleg met ouders en of het kind adviezen. Binnen de Versnelling Overvecht voert de JGZ ouderbabygroepen uit en is ruimte gecreëerd voor een intensivering van de reguliere JGZ-taken.

2. Alle kinderen doen mee
Wij zetten erop in dat alle kinderen mee kunnen doen. En bevorderen gelijke kansen op gezond opgroeien. Hierbij gaat het niet alleen om sociaal economische gezondheidsverschillen maar ook om verschillen als gevolg van andere factoren, zoals een moeilijke thuissituatie of een stoornis of beperking. Samen met andere partijen in de stad stimuleren wij ouders van peuters die daarvoor in aanmerking komen gebruik te maken van de Voorschoolse Educatie. Zo krijgen zij een betere start op school. De jeugdartsen en -verpleegkundigen adviseren school en ouders over de mogelijkheden om bij school(ziekte)verzuim weer sneller naar school te gaan. Wij versterken de zorg voor kinderen van statushouders. Wij dragen er, mede vanuit de aanpak 'Utrecht zijn we samen', ook aan bij dat elk gezin zich geaccepteerd en welkom voelt in de stad en mee kan doen in de samenleving.

3. Aandacht voor ouderschap
We hebben aandacht voor ouderschap. Wij zetten in op het zelfvertrouwen en de veerkracht van (groepen) (aanstaande) ouders en kinderen, bieden zo nodig opvoedondersteuning en bevorderen het plezier in het opvoeden en het ouderschap. Aandacht voor ouderschap betekent ook ouders ondersteunen om hun kind vanaf de geboorte een stimulerende omgeving te bieden. Zo geven we ouders tips waarmee ze makkelijk en op een speelse manier de (cognitieve) ontwikkeling van hun kind kunnen stimuleren. Wij stimuleren dat ouders hun rol van vader en moeder goed kunnen vervullen en kinderen zich veilig hechten. Dat doen we voor individuele ouders, kinderen of gezinnen, maar ook voor groepen. Samen met partners geven we collectieve voorlichting. We baseren de onderwerpen die we aanbieden op signalen, trends of vragen van ouders of partners zoals onderwijs of kinderopvang. Het gaat onder meer om (op)voeding, seksuele ontwikkeling, slapen en zindelijk worden.We gaan in 2019 onderzoeken of en hoe we de actielijnen uit het landelijke rapport 'Scheiden… en de kinderen dan?', van het Platform Scheiden zonder Schade en het Uitvoeringsprogramma Scheiden zonder schade van het ministerie van VWS, kunnen vertalen naar de lokale context.

4. Aandacht voor preventie in samenwerking met partners Stelsel Zorg voor Jeugd
We zijn partner in het stelsel Zorg voor Jeugd, waarbinnen het gezin en de leefwereld centraal staan. We versterken preventie en waar mogelijk voorkomen we de inzet van zwaardere zorg en ondersteuning. Samen met partners in de wijk en stad , zoals huisartsen, buurtteams en scholen, werken we aan een gezonde infrastructuur ten behoeve van het gezond en veilig opgroeien van kinderen, zowel op individueel als op groepsniveau. De JGZ brengt in de wijk en stad sociaal medische kennis en expertise in. Wij intensiveren de samenwerking tussen buurtteam en JGZ nog verder zodat lichtere vormen van hulp dichter bij huis worden geboden. We investeren vanaf 2019 meerjarig in de Sociale Basis Jeugd en de JGZ ter voorkoming van wachtlijsten in de gespecialiseerde jeugdhulp.
De arbeidsmarkt voor jeugdartsen, maar in toenemende mate ook voor jeugdverpleegkundigen, is krapper geworden. Hierdoor is het lastiger geworden om gekwalificeerde medewerkers te vinden. In samenwerking met landelijke partijen tracht de JGZ onder studenten meer interesse voor dit werkveld te creëren. We sluiten aan bij de landelijke taskforce voor de arbeidsmarktpositie van de JGZ. We besteden blijvend aandacht aan hoe wij een aantrekkelijke werkgever kunnen zijn voor jeugdartsen en – verpleegkundigen.

De Inspectie Kinderopvang (IKO) toetst de kwaliteit van kinderopvanglocaties en gastouderopvang aan de eisen uit de Wet Kinderopvang. Hiermee dragen wij bij aan goede en verantwoorde kinderopvang in Utrecht en het gezond en veilig opgroeien van de kinderen in de stad. In 2019 voeren wij alle verplichte inspecties uit. We leveren maatwerk door uitgebreid te inspecteren op kinderopvanglocaties waar het nodig is en minder uitgebreid waar dat kan. De kwaliteit van toezicht en handhaving in Utrecht staat voorop. Dat realiseren we door een strenge selectie van organisaties aan de poort, goede informatievoorziening voor houders (ondernemers kinderopvang) en door klachten en signalen ter hand te nemen. We investeren actief in de relatie met houders door in aanvulling op de nieuwsbrieven meerdere malen per jaar gesprekken en bijeenkomsten voor houders te organiseren.

Onze werkwijze is dialooggericht: we geven waar mogelijk ruimte aan de houders voor toelichting, verbetering en herstel en we houden rekening met de situatie en context van de houder. Wanneer iets niet in orde is, wordt de houder daarover geïnformeerd en in staat gesteld om alsnog aan de vereisten te voldoen (herstelaanbod). Zo nodig wordt er gehandhaafd op basis van het handhavingsbeleid en -programma Inspectie Kinderopvang.

Met de uitvoering van de wettelijke taak van de Volksgezondheidsmonitor, brengen we voor bestuurders, professionals en Utrechters in beeld hoe het met de actuele gezondheid van Utrechters gaat. Zo kunnen zij gerichte keuzes maken om de gezondheid van Utrechters te beschermen en te bevorderen. De Volksgezondheidsmonitor is een integrale monitor. Niet alleen wordt gekeken naar ziek of gezond zijn, maar ook naar factoren die gezondheid beïnvloeden. Bijvoorbeeld leefstijl en vaardigheden, de sociale omgeving, zorg, maatschappelijk participeren en leefomgeving.

In 2019 bouwen we de Volksgezondheidsmonitor Utrecht verder uit als kennisinstrument voor en door de stad. Binnen de samenwerking ligt de focus op de stedelijke partners in de gezondheidszorg in Utrecht, in het bijzonder de gezondheidscentra en buurtteams. Ook bouwen we de bestaande samenwerkingsverbanden met universiteiten, hoge scholen en kennisinstellingen verder uit. Wij verkennen de mogelijkheden om hun expertise en onafhankelijke blik aan de Volksgezondheidsmonitor te verbinden door ze een rol te geven in een externe adviescommissie om een hoge onderzoekskwaliteit te stimuleren.

Voortdurend zoeken we naar mogelijkheden voor vernieuwing. We voegen zowel nieuwe kwantitatieve als kwalitatieve data toe aan de Volksgezondheidsmonitor. Door meer data bij elkaar te brengen en nieuwe analysetechnieken en visualisaties zijn we in staat factoren die gezondheid beïnvloeden beter in beeld te brengen. Dit betreft onder andere nieuwe datasets rond zorg, sociaal domein en leefomgeving. Kwalitatieve interviews met inwoners en sleutelfiguren verrijken ons beeld over bevorderende en belemmerende factoren rond gezond stedelijk leven in Utrecht. Ook maken we nieuwe toekomstprognoses voor verschillende gezondheidsindicatoren.

Ook komen in 2019 de resultaten beschikbaar van de gezondheidspeiling 2018, een grootschalig vragenlijstonderzoek onder volwassenen en ouderen. En we nemen deel aan de landelijke dataverzameling over gezondheid van jongeren in het voortgezet onderwijs. Tenslotte besteden we in 2019 extra aandacht aan de gezondheidssituatie van Utrechtse ouderen, onder andere door een VMU-special, en aan de gezondheidssituatie van Utrechters op wijk- en buurtniveau. Ook verschijnt eind 2019 de tweede editie van Dit is Utrecht junior.

Gezondheid en veerkracht voor iedereen vraagt om toegankelijke en bereikbare zorg juist ook voor de meest kwetsbare Utrechters. Door deze zorg en ondersteuning kunnen we hen een menswaardig bestaan bieden in de stad en houden we de stad veilig en leefbaar. Samen met andere partijen binnen en buiten de gemeentelijke organisatie leveren we vanuit het programma Volksgezondheid hieraan een bijdrage.

In 2019 blijven we medische spreekuren voor dak- en thuislozen uitvoeren. En proberen we hierin te vernieuwen. We weten dat een groep mensen die nu sociaal medische zorg ontvangt, ook in de reguliere eerstelijnszorg geholpen kan worden. Daarom intensiveren we de inzet om mensen hier naartoe terug te leiden. Komend jaar zal een pilot plaatsvinden waarin we de effecten hiervan in kaart zullen brengen. In deze pilot willen we bekijken of een sociaal medisch verpleegkundige mensen kan begeleiden in het contact met eerstelijnshulpverlening zoals de huisarts. De mogelijkheden om preventie van dakloosheid te versterken komen daarbij ook aan bod.

We gaan door met het ondersteunen van inwoners in overvolle of sterk vervuilde huishoudens. Onze sociaal verpleegkundigen kijken of het netwerk van al betrokken hulpverleners goed is afgestemd op de problematiek rondom het huishouden en geven op verzoek advies aan mensen zelf en aan professionals rond het huishouden.

In lijn met de afspraken in het coalitieakkoord bieden wij voor sekswerkers ondersteuning en uitstapprogramma’s aan. Voor de vergunninghouders van de tippelzone worden integrale, individuele maatwerkplannen in de loop van 2019 in uitvoering genomen. De inzet is om sekswerkers een alternatief te bieden vanwege de sluiting van de tippelzone uiterlijk per 1 juli 2021.

Ook gaan we in 2019 door met de verstrekking van heroïne als medische behandeling. Wij houden de trends in het middelengebruik in de gaten. Tevens blijven we alert op het middelengebruik van jongeren en jongvolwassenen, waarbij recreatief middelengebruik over dreigt te gaan in problematisch gebruik of middelenafhankelijkheid.

Kerntaken